Bệnh viện Hữu nghị VIệt Đức: Ghép thành công đồng thời tim và phổi cho người suy đa tạng

Này 13/8/2025, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức tổ chức buổi cung cấp thông tin y tế công bố ca ghép đồng thời tim – phổi đầu tiên tại Việt Nam được thực hiện thành công. Đây là ca bệnh đặc biệt hiếm gặp, bệnh nhân mắc suy đa tạng, đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa nhiều chuyên khoa cùng việc áp dụng những kỹ thuật phẫu thuật và hồi sức tiên tiến bậc nhất hiện nay.

Người bệnh Trần Như Q (38 tuổi) có tiền sử: thông liên nhĩ - tăng áp động mạch phổi nặng đã bít dù thông liên nhĩ tại Bệnh viện Tim Hà Nội năm 2011, không theo dõi thường xuyên, mới dùng thuốc được 1 năm trở lại, bệnh nhân không có tiền sử tai biến mạch máu não. Bệnh nhân vào viện được chẩn đoán: hội chứng eisenmenger – suy thất phải không hồi phục - hở ba lá nặng/ tiền sử bít dù thông liên nhĩ, khả năng tử vong tính theo ngày, có chỉ định ghép cả tim và phổi đồng thời dù không kịp thời gian điều trị suy dinh dưỡng và phổi người hiến có nhiễm khuẩn Acinetor baummani và to hơn lồng ngực người nhận.

Với ca ghép đặc biệt này tại Việt Nam, kỹ thuật ghép khối tim - phổi đã được thực hiện phối hợp nhuần nhuyễn liên chuyên khoa trong thời gian phẫu thuật 7 giờ. Các chuyên gia phải sử dụng tuần hoàn ngoài cơ thể thay thế tạm thời tim và phổi trong thời gian này, đồng thời đảm bảo tim hoạt động tốt nhưng cần tránh truyền nhiều dịch gây phù phổi, dùng ít thuốc mê và đưa vào các phương tiện theo dõi huyết động tiên tiến nhất.   Các bác sĩ vừa phải cắt bớt phổi hai bên cho vừa, nối hai phế quản gốc thay vì nối khí quản theo kinh điển để tưới máu miệng nối tốt hơn, soi phế quản ống mềm trong mổ đánh giá 2 miệng nối phế quản gốc.

       Sau ghép phổi, người bệnh cần dùng thuốc ức chế miễn dịch mạnh nhưng rất dễ nhiễm khuẩn vì thông với bên ngoài và phổi hiến nhiễm khuẩn A. Baummani đa kháng sẵn, do đó cần cân bằng liều thuốc ức chế miễn dịch (vì thuốc làm giảm đề kháng), siêu lọc máu để điều trị suy thận do nhiều nguyên nhân. Ekip của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cũng đã hội chẩn ngừng kháng sinh độc thận và kiểm soát nồng độ thuốc ức chế miễn dịch để thận ít độc và hồi phục sau 2 tuần; tăng nuôi dưỡng tĩnh mạch và tiêu hóa, làm sạch phổi bằng mở khí quản, soi hút và tập phục hồi chức năng. 

Hiện ngày sức khỏe của bệnh nhân cải thiện rõ rệt, bệnh nhân tỉnh táo, hợp tác. Tim và phổi ghép tiến triển tốt, thở bình thường, khả năng vận động đang dần được cải thiện.

       TS.BS Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho rằng, sự thành công của ca ghép đồng thời tim - phổi cho bệnh nhân suy đa tạng đã mở ra dấu mốc quan trọng, khẳng định bước tiến vượt bậc của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức trong lĩnh vực ghép đa tạng, đồng thời đặt dấu mốc cho y học Việt Nam trên bản đồ thế giới cũng như mở ra nhiều cơ hội cứu sống và hướng điều trị mới cho những bệnh nhân mắc bệnh tim – phổi giai đoạn cuối.

       Tại sự kiện, TS.BS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế chúc mừng các thầy thuốc, nhân viên y tế của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, chúc mừng người bệnh và gia đình người bệnh. "Chúng ta đã trả lại cho người mẹ một cô con gái, trả lại cho một đứa trẻ một người mẹ và trả lại chị gái cho một cô em gái", TS Hà Anh Đức khẳng định.

       Lãnh đạo Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế cũng cho biết, Cục sẽ nhanh chóng cùng các chuyên gia để thẩm định quy trình ghép tim phổi và có hướng dẫn cụ thể trên cả nước. Đồng thời, tháng 5/2026 tới, Bộ Y tế cũng sẽ trình Quốc hội những nội dung giúp lĩnh vực ghép tạng tiếp tục phát triển trong thời gian tới.

Tính từ năm 1992, khi Việt Nam ghép tạng thành công ca đầu tiên là ghép thận, sau đó là các ca ghép khó dần như gan, tim, chi.... rồi đến ghép phổi - kỹ thuật ghép vô cùng khó, hôm nay, chúng ta đã có thể tuyên bố ghép đồng thời tim và phổi thành công. Đây là sự tiến bộ xuất sắc, vượt trội của ngành y Việt Nam trong lĩnh vực ghép tạng. Chúng ta có thể sánh vai với các nước trên thế giới về kỹ thuật, ý chí và đột phá về lĩnh vực này.

         PGS.TS Phạm Hữu Lư, Phó Trưởng khoa ngoại Tim mạch và lồng ngực, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, ghép khối tim – phổi là một kỹ thuật y học tiên tiến, trong đó cả tim và hai phổi của người bệnh được thay thế đồng thời bằng tim và hai phổi khỏe mạnh từ người hiến tạng phù hợp. Đây là giải pháp điều trị cuối cùng cho các bệnh nhân mắc đồng thời bệnh tim và bệnh phổi giai đoạn cuối, khi tất cả các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả. 

         Ca phẫu thuật đòi hỏi kỹ thuật cao, phối hợp nhiều chuyên khoa và hệ thống hồi sức, chăm sóc sau mổ đặc biệt. Trên thế giới, ghép khối tim – phổi được thực hiện rất ít do yêu cầu nguồn tạng hiếm, quy trình phẫu thuật phức tạp và nguy cơ biến chứng cao. 

        Kỹ thuật này được chỉ định cho những trường hợp mắc đồng thời bệnh tim và bệnh phổi giai đoạn cuối khi tất cả các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả. Các tình huống thường gặp như: Bệnh tim bẩm sinh phức tạp kèm tăng áp động mạch phổi kiểu Eisenmenger; tăng áp động mạch phổi nặng đã gây suy tim phải không hồi phục hoặc bệnh phổi giai đoạn cuối kèm bệnh tim trái không thể sửa chữa. 

"Do yêu cầu nguồn tạng hiếm và kỹ thuật cực kỳ phức tạp, mỗi năm toàn thế giới chỉ thực hiện khoảng 100 ca ghép loại này", PGS Phạm Hữu Lư cho biết.

       Tại các trung tâm lớn trên thế giới, tỷ lệ thành công sau ghép khối tim – phổi đã được cải thiện rõ rệt. Ở Anh, tỷ lệ sống sau 90 ngày đạt khoảng 85% và sau 1 năm là 72%. Tại Mỹ, một số trung tâm hàng đầu như Stanford Health Care ghi nhận tỷ lệ sống 1 năm tới gần 90%, cao hơn mức trung bình toàn quốc. 

Nhiều báo cáo quốc tế cũng cho thấy, tỷ lệ sống 5 năm sau ghép hiện đạt khoảng 60%, minh chứng cho hiệu quả của phương pháp này trong kéo dài và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

       Trong năm 2025, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện số lượng trường hợp lấy và ghép đa tạng từ người hiến chết não cao nhất từ trước đến nay. Chương trình lấy và ghép đa tạng từ người hiến chết não tại Bệnh viện được tiến hành từ năm 2010 và là Bệnh viện đầu tiên trong cả nước tiến hành kỹ thuật này, số lượng người hiến chết não trung bình hàng năm ở mức 8-10 trường hợp, cao nhất là năm 2025 là 25 trường hợp hiến chết não.

     Từ cuối năm 2023, đặc biệt là năm 2025 đã có sự tăng đột biến về số lượng người hiến chết não. Tính từ tháng 8/2024 đến 8/2025, Bệnh viện đã vận động được hơn 50 trường hợp chấn thương sọ não nặng đồng ý hiến tạng, thực hiện lấy đa tạng từ 34 trường hợp hiến chết não. 

Lê Hảo